Amildegirako bidea
5. kapitulua
Itxaropen guztietatik urrundu gara,
zulo beltzera
Hogeita hamaika emakume, sorginkeriaz akusatuak, gizon armatuek zaindutako karromatoetan gindoazen, Logroñora bidean. 300 pertsona baino gehiago seinalatuak ziren Baztango haranean, baina gu ginen azken epaiketari aurre egiteko hautatuak. Bazirudien bidearen bira bakoitzak amildegira garamatzala. Inork ez zuen asko hitz egiten, nahiz eta isiltasuna beldurrez beteta egon. Gure etxeetatik, familietatik eta, agian, edozein justizia-itxaropenetik urruntzen ginen.
Isiltasuna astuna zen, gurpilen kirrinkak eta kateen kolpeek bakarrik hautsia. Batzuk malkoei eusten saiatzen ziren, beste batzuk hortz arteko otoitzak xuxurlatzen zituzten, baina denok beldur bera genuen. Etsipenez betetako begirada bakoitzak gure zoria jadanik botata zegoelako ziurtasuna islatzen zuen. Gure familietatik, gure bizitzetatik, eta agian justiziarako edozein aukeratatik urruntzen ginen. Lotzen gintuen gauza bakarra kilometro bakoitza eginda hazten zen beldurra zen.
Zergatik gara errudun?
Hau ez da justizia, umiliazioa baizik.
Aitortzen badugu, errudunak garela esango dute. Bestela, torturatu egingo gaituzte, hautsi arte. Gure bizitzetatik erauzten gaituzte beren justizia-antzerkia betetzeko; gu ez gara errudunak, haiek dira!!!
Batzuek beldur ziren zer egingo ziguten, beste batzuek zalantza egiten zuten hura jasateko gaitasunaz, eta denok genekien gure aitorpenek, benetakoek zein asmatuek, ez zutela gure patua aldatuko. Hala eta guztiz ere, etsipenezko murmurio haietan oraindik ere erresistentziazko txinparta bat sentitzen zen, txikia eta hauskorra, baina bizia.
Infernua lurrean
Logroñoko kartzela ibaiaren ondoan zegoen, eta horixe zen, hain zuzen ere, bere zigorra. Ura etengabe iragazten zen, hormak heze eta hotz utziz. Zorua zikinkeriaz estalita zegoen, eta aireari hezetasun, usteldura eta etsipen usaina zerion. Ez zegoen oherik, etzateko harri gogorra besterik ez, hezurrak hozkatzen zizkigula zirudien hotzetik babesteko nahikoa ez ziren zarpailez bildua.
Presozainek piztiak bagina bezala zaintzen gintuzten. Gau eta egun otoitz egitera behartzen gintuzten, gure bekatuez damutu behar genuela oihukatuz. Ekaitz, gaixotasun, banpirismo eta akelarreen errudunak ginela zioten. Deabruarekin ituna egin izana eta kaosa ereitea leporatzen ziguten.
Jainkoarengan sinestera behartzen gintuzten, otoitzak errepikatzera eta existitzen ez ziren bekatuengatik barkamena eskatzera, baina nik geure sinesmenetan bakarrik pentsa nezakeen, lurretik eta gure ametatik heredatu genituen horietan.
Galdeketak hasten dira...
Egin ez dudan zerbait sinatzeko eskatzen didate
Galdeketak hasi zirenean, gutako gehienok ia ez genuen ulertzen zer esaten ziguten. Euskaraz bakarrik dakigu, haiek gure hitzak desitxuratzea helburu zuten interpreteak erabiltzen zituzten bitartean. Aitorpen idatziak aurkezten zizkiguten, erabat irakurri eta ulertu ezin genituen dokumentuak.
I k u s i k o d u z u . . .
Aitortu edo sufrituko duzu: gehien errepikatzen ziren hitzak ziren
Konfesatzen ez zituztenak, bizi arte inork imajina ez zitzakeen torturapean jartzen zituzten. Besoetatik zintzilikatzen gintuzten mina jasanezin bihurtu arte. Ur izoztuan murgiltzen gintuzten, hotzak gure gorputzeko zuntz bakoitzari hozka egiten utziz. Gelaxken garrasiek gelaxkak betetzen zituzten, ezabatu ezin zitekeen soinu bat, gure borondatea apurka-apurka hausten zuena. Askok aitortzen zuten, ez errudunak zirelako, sufrimenduari aurre egiteko gehiegi zelako baizik.
Egunero aurrekoak baino pisu handiagoa du; mina, nahasmena eta beldurra zama jasanezin bihurtzen dira.
Hildako gure lagun bakoitzak gogorarazten digu gu oraindik hemen gaudela, eta borrokan jarraitu behar dugula bidezkoa denaren alde
Urtebete baino gehiago daramagu gela horietan. Gauak betierekoak ziren, hotzez eta gosez beteak. Gure lagun batzuek ez dute bizirik irautea lortu. Bost hil ziren, haien gorputz hauskorrak gaixotasunez, etsipenez, akiduraz eta torturaz garaituak. Galera bakoitza kolpe bat zen, gure hauskortasunaren oroigarri, baina baita aurre egiteko beste arrazoi bat ere.
Salazar justizia inkisitoriala zalantzan jartzen hasi da, emakumeek mina gelditzeko bakarrik aitortzen zutela ikustean
Gorrotoa fedez mozorrotuta
Salazarrek gero eta kezkatuago ikusten zituen Inkisizioaren metodoak.
Aitorpenak torturapean erauzten ziren, minezko eta etsipenezko oihuen artean esandako hitzak. Emakumeek, ahul eta izuturik, sufrimendutik ihes egiteko beharrezkoa zena onartzen zuten. Salazar dena zalantzan jartzen hasi zen: sorginak al ziren benetan, ala errudunak behar zituen sistema baten biktimak besterik ez? Bere buruak, beti metodikoa, ezin zituen onartu minaren gainean eraikitako egiak, ezta beldurrean oinarritutako frogak ere.
Oihu bakoitzak eta aitorpen bakoitzak higatu egiten zuten inkisizio-prozesuan zuten konfiantza. Zer justizia egon zitekeen emakumeen hitzak oinazetik sortzen baziren? Agindu zioten misioan zuen fedea kolokan jartzen hasia zen, eta bere baitan benetako erruduna berak ordezkatzen zuen gorroto-makineria zela ziurtatzen zuen.
Bere zalantzek bultzatuta, Salazarrek bere kabuz ikertzea erabaki zuen, inkisidoreen presioetatik eta begiradetatik urrunduz. Zugarramurdira itzuli zen, oraindik beldurrak eta ekaitzaren erdian jarri zuten salaketek markatutako leku batera. Han, xuxurlaka eta mesfidati, auzokoak seinalatu zituzten baserritarrekin hitz egin zuen, salaketen jatorria ulertu nahian. Aurkitu zuena ez zen deabruzko itunak edo zeremonia ilunak izan, lurrean eta biziraupenean sakonki errotutako antzinako ohituren mundu bat baizik.
Bere bilaketan, Salazarrek arreta handiz bildutako belarrak aztertu zituen, belaunaldiz belaunaldi transmititutako sendatze-erritualak, eta beldur kolektiboak sorginkeria-seinale bihurtutako babes-praktika sinpleak. Xehetasun bakoitzak indartu egiten zuen salaketek oinarririk ez zutelako uste sendoa. Txosten zehatzak idatzi zituen, testigantzetako funtsik ezak aztertuz eta Inkisizioak aitorpenak lortzeko erabiltzen zituen metodo krudelak salatuz.
Idazten zituen hitzak ziurtasun berri eta irmoz isurtzen ziren: benetako frogarik gabe, ezin zitekeen egiarik egon, eta egiarik gabe, gaitzespen oro bidegabekeria zen. Bere luman beste ahots bat aurkitu zuen, errukirik bilatzen ez zuena, baizik eta justizia beldurraren gainean eraikitako sistema baten pean sufritzen zuten emakumeentzat.
Momentua iritsi da
Salazar Inkisizio Santua prozesua geldiarazteko konbentzitzen saiatu zen, baina azken epaiketa jada saihestezina zen. Mariari eta bere lagunei ordua iritsi zela esan zitzaien. Ziega kateatu, oinutsik eta ahituetatik atera ziren, bizi izandako infernuak beren indarrak xahututa. Inork ez zien azaldu zein izango zen beren patua. Isilik ibili ziren, imajinatu ezin zuten baina denak beldur ziren etorkizun baterantz.
