Zugarramurdiko sorginak
2. kapitulua
Hau naiz ni,
María Baztan
Maria Baztan dut izena, eta Zugarramurdin jaio nintzen. Beti bizi izan naiz landare eta haizeari xuxurlatutako sekretuen artean. Txikitatik ikasi nuen amarengandik natura entzuten: zuhaitzek istorioak dituzte, loreek erantzunak, eta ibaiak, sendatzen duten abestiak. Nire bizitza sinplea baina betea da; lurrarekin lan egiten dut, eta berak ematen didanetik bizi naiz. Batzuek mesfidantzaz begiratzen didaten arren, nire delitu bakarra besteek ezagutzen ez dutena ezagutzea da.
Landareen biltzailea naiz, baina zerbait gehiago ere bai. Nire eskuek sendabideak prestatu dituzte, ume sukartsuak eta edadetuenen oinazeak arindu zituzten baltsamoak sendatzeko. Denek ez dute dohain gisa ikusten, eta askok nahiago dute horretaz ez hitz egin. Baina niretzat belarrak eta erritualak antzinako ezagutza baten isla besterik ez dira, amatik alabara transmititua, munduaren benetako pultsua gordetzen duena.
Egunsentian lurraren jakituria biltzen dut, eta nire sukaldean, mortero eta oroitzapenen artean, landareak sendatzen duten sendabide bihurtzen ditut
Nire lana egunsentian hasten da, ihintzak oraindik hostoak laztantzen dituenean. Zugarramurdiko muino eta basoetan, askok alde batera utziko lituzketen landareak biltzen ditut: sendabide gozo bihurtzen diren hosto mingotsak, sendatzen diren sustraiak eta sukarra urruntzen duten loreak. Lurrari entzuten ikasi nuen, landare bat noiz dagoen prest eta kontuz nola tratatu, etengabe haz dadin.
Nire sukaldean, mortero eta kobrezko eltze artean, landareak edabe bihurtzen dira. Pazientzia eta praktikarekin, xarabeak, ukenduak eta tisanak prestatzen ditut. Errezetak ez daude idatzita; nirekin eramaten ditut, oroimenean eta bihotzean. Erremedio bakoitzak asmo bat darama, laguntzeko gogo bat. Ez dut miraririk egiten, naturak eskaintzen duena bakarrik erabiltzen dut. Niretzat, jakintza hori ez da magia, munduarekiko errespetua eta harmonia baizik.
Gure komunitatea zaintzen dugu erremedioak eta aholkuak emanez
Zugarramurdin, ni bezalako emakumeak beharrezkoak gara, baina ez beti maitatuak. Jendeak ezkutuan jotzen du guregana, medikuek erantzunik ez dutenean edo arazoak arlo fisikotik haratago doazenean. Oilo baten, txanpon batzuen edo esker on huts baten truke, erremedioak prestatzen ditugu, aholkatzen dugu eta, batzuetan, haien penak entzuten ditugu.
Hala ere, dena ez da konfiantza. Badira mesfidantzaz ikusten gaituztenak, gure ezagutza leku ilunetatik datorrela xuxurlatzen dutenak. Baina nik badakit egia: ez dugu minik egiten, lagundu besterik ez dugu egiten. Sorginak ez dira deabruak, ezta gaizkileak ere, bizimodu desberdina duten emakumeak gara, lurretik eta haien sekretuetatik hurbilago daudenak. Batzuek beldur badigute ere, bizitzen eta laguntzen jarraitzen dugu, hori baita gure izaera.
Akelarreak. Askatasuna. Bizitza.
Sorginak akelarreetan bildu omen ginen deabruarekin hitzartzeko, baina hori ulertzen ez gaituztenek sortu zuten ipuin bat besterik ez da. Akelarreak bizitza, natura eta askatasuna ospatzen ditugun topaketak dira. Ilargi betearen azpian, begirada judizialetatik urrun, dakiguna partekatzeko, abesteko eta dantzatzeko elkartzen gara.
Komunitate-une bat da, sekreturik eta beldurrik gabeko espazio bat. Suaren inguruan dantza egiten dugu, gidatzen gaituzten naturaren indarrak ospatuz. Gure amonek erakutsi zizkiguten kantu zaharrak kantatzen ditugu, eta batzuek urrutiko garaietako istorioak kontatzen dituzte, emakumeak besteen iritziaren beldur izan gabe bizi zitezkeenekoak.
Akelarrean ez dago ez gaiztakeriarik ez bekaturik. Aterpe bat da, eguneroko bizitzaren arnasa eta gogoratzeko modu bat, desberdinak izan arren, ez gaudela bakarrik. Gure familiez ari gara, sendabideak hobetzen dituzten belarrez, eta gidatzen gaituztela diruditen izarrez. Inguratzen gaituen munduarekin bat egitea da, zerbait handiagoarekin konektatzeko unea.
Niretzat akelarrea oroigarri bat da, benetako magia ez dagoela erritualetan, baizik eta batasunean, askatasunean eta ezagutza partekatuan. Beste batzuek sorginkeria deitzen dutena, nik bizitza deitzen diot.
Ez dugu nahi beste berorik, zure muxuen sua baino
